Gümüşhane'ye 72 kilometre uzaklıktaki Dumanlı köyü sınırlarında, Rumlar tarafından 17'nci yüzyılda kurulduğu bilinen 7 mahallenin yer aldığı Santa Antik Kenti, taştan inşa edilen tek katlı yapılarla ve her mahalledeki birer kiliseden oluşuyor. Geçmişi Orta Çağ'a kadar uzanan bölgede, 'Gökyüzüne yakın saklı kent' diye de bilinen arkeolojik doğal sit alanı Santa Antik Kenti'ndeki harabeler, ulaşım zorluğu çekilmesi nedeniyle bakımsız kaldı. Rum sivil mimarisine özgü eserleri barındıran ve bugüne kadar ayakta kalan yapılar, son yıllarda define meraklılarının kazıları ile tahrip edildi. Santa Harabeleri'nin hasar gördüğü bölgede defineciler tarihi kemer köprülere yöneldi. 2 gün önce aynı bölgede yakalanan 4 kişinin yaptığı kaçak kazıda zarar gören Sırganlı kemer köprü de yıkılma tehlikesi ile karşı karşıya kaldı. Vatandaşlar köylerine dadanan define avcılarına tepki göstererek, tarihin yok olmaması için önlem alınmasını istiyor.
'RUMLAR YAPTI, YERLİLER YIKIYOR'
Dumanlı köyünde yaşayan Osman Nuri Akgül, bölgede definecilerin tarihi yapılara zarar verdiğini belirterek, durumun çok vahim olduğunu söyledi. Akgül, "Köyde 300 yıllık tarihi bir köprü defineciler tarafından hasar gördü. Yanlarında getirdikleri jeneratör ve hilti ile birlikte köprünün ayaklarını ve kenarlarını delmişler, kazmışlar. Bu kişiler yakalandı. İnşallah adalet yerini bulur. Bu gibi insanlardan kurtuluruz. Rumlar tarafından yapılan tarihi yapıları bizim yerliler yıkıyor. Çok garip bir olay. Daima işlek olan bir yolun köprüsünü gelip tahrip ediyorlar. Bu köprü Irmakbaşı, İskordon ve Taşköprü yaylalarına geçişi sağlıyordu. Bu köprüyü tahrip ettiler. Bir seneye kalmaz yıkılır. Bu köprüyü hemen eski haline getirmemiz lazım. Çok vahim bir durumu var. Devletin burayı koruma altına alması gerekiyor. Santa Harabeleri'ndeki evler, kiliseler ve mahalleler yıkılıyor" dedi.
Köyün eski bekçisi Hüseyin Demirci de "Santa Harabeleri'nin aşağısındaki virajda bir araba gördüm. Arkadaşlara 'Bu araba neyin nesidir?' diye sordum. Her gelene de 'Niye geldin?' diye soramıyoruz. Sonrasında bir tane daha beyaz bir otomobil geldi ve köprüye doğru hareket etmişler. Köy sakinleri bakmış ki getirdikleri jeneratörler ve malzemeleriyle birlikte köprüyü yıkıyorlar, vatandaşları görünce kaçmışlar" diye konuştu.
Köylülerden Fatma Demirci ise "Buralara gelip hayvanlarımızı otlatırdık. Şimdi köprümüze zarar verdiler; nasıl karşıya geçeceğiz? Bu definecilerden bıktık" ifadelerini kullandı. Demirci, yaz boyunca inekleri ile geçtikleri köprüye zarar verildiğini belirterek, "Biz buralarda olduğumuz zaman gelemediler. Bizim buralarda olmadığımız zaman gelip bu köprüyü tahrip ettiler. Hayvanlarımız bu köprüden geçmesi imkansız" diyerek köprünün onarılmasını istedi.
4 KİŞİ KÖPRÜDE KAZA YAPARKEN YAKALANMIŞTI
Gümüşhane'nin Dumanlı köyü sınırlarında bulunan Santa Antik Kenti'ndeki tarihi Sırganlı kemer köprüde, geçen çarşamba kaçak kazı yapan 4 kişi yakalanıp, gözaltına alındı. Kazı sırasında sökülerek çıkarılan taşlar nedeniyle köprüde hasar oluştu. Şüphelilerin, Arslanca köyü Balahor Deresi üzerindeyken, ortadan kaybolan 300 yıllık tarihi Kınalı Kemer Köprü'de de kazı yaptığı öne sürüldü. Şüpheliler hakkındaki yasal işlemin sürdüğü belirtildi.
SANTA HARABELERİ
Doğu Karadeniz'deki Rum-Pontus Devleti'nin kültürel mirası olan Santa Antik Kenti'nin 17'nci yüzyılda inşa edildiği biliniyor. Rumların bölgeden 1923 yılında göç etmesiyle kaderine terk edilen harabeler, Gümüşhane'ye 72, Trabzon'a ise 42 kilometre uzaklıkta; Gümüşhane'nin Dumanlı köyü sınırlarında yer alıyor. Rum sivil mimarisine özgü eserleri barındıran ve 1999'da arkeolojik doğal sit alanı ilan edilen Santa Harabeleri, 7 mahallede taştan inşa edilen tek katlı konutlardan ve her mahalledeki birer kiliseden oluşuyor. 1700-1900 yıllarında 5 bine yakın kişinin yaşadığı antik kentteki harabeler, ulaşım zorluğu nedeniyle az sayıda yerli- yabancı turist tarafından ziyaret ediliyor. Santa Harabeleri'nin turizme kazandırılması için proje geliştirildi.
